بهترین روش‌ها برای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی

کیارش پورتارم در کسب و کار ۱۴۰۳/۰۳/۱۲

با فعال‌شدن قابلیت رمز پویا، خوشبختانه آمار کلاهبرداری‌های اینترنتی به‌شدت کاهش‌یافته است، اما همچنان در خریدهای آنلاین با این مشکل روبه‌رو هستیم و واژه کلاهبرداری اینترنتی این روزها زیاد به گوشمان می‌خورد.

اصطلاح «کلاهبرداری اینترنتی» عموماً شامل فعالیت‌های جرایم سایبری می‌شود که از طریق اینترنت یا ایمیل انجام می‌شود؛ از جمله جرائمی مانند سرقت هویت، فیشینگ و سایر فعالیت‌های هکری که برای کلاهبرداری از مردم طراحی شده‌اند.

در این مقاله به موضوعاتی مانند کلاهبرداری آنلاین، روش‌های شکایت از کلاهبرداران اینترنتی، انواع کلاهبرداری و راه‌های پیشگیری از آن پرداخته می‌شود که به شما کمک کند تا در مقابل تهدیدات امنیتی آنلاین، از اموال و اطلاعات خود را محافظت کنید. 

آشنایی با انواع کلاهبرداری اینترنتی

پیش از آشنایی با روش‌ های جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی، خوب است در مورد کم و کیف انواع کلاهبرداری‌هایی که در حوزه مجازی و کسب‌وکارهای آنلاین وجود دارد بیشتر بدانید. در ادامه تعدادی از مهم‌ترینشیوه‌های اینترنتی کلاهبرداری را می‌خوانید.

فیشینگ

در روش فیشینگ، کلاهبرداران ماهر صفحات جعلی پرداخت بانکی را ایجاد می‌کنند. این صفحات به‌طور دقیق شبیه صفحات پرداخت بانکی هستند و شما را متقاعد می‌کنند که اطلاعات کارت‌بانکی خود را وارد کنید. سپس، کلاهبردار یک وب‌سایت راه‌اندازی می‌کند و محصولات یا خدماتی را به‌صورت آنلاین به فروش می‌رساند.

زمانی که شما تصمیم به خرید از این سایت می‌گیرید، به‌جای ورود به صفحه اصلی پرداخت، به صفحه جعلی هدایت می‌شوید که پس از واردکردن اطلاعات، تمام جزئیات کارت‌بانکی شما از جمله شماره، رمز، تاریخ انقضا و غیره را ذخیره می‌کند.

در ادامه، صاحب این صفحه، با استفاده از این اطلاعات، ممکن است پول‌های حساب شما را خالی کند یا از آنها برای خرید محصولات از دیگر سایت‌ها استفاده کند. در این حالت استفاده از آنتی ویروس و افزونه ضدفیشینگ مرورگر و کلیک‌نکردن روی لینک‌های ناشناس به عنوان مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از فیشینگ شناخته می‌شوند. 

متأسفانه، بسیاری از کاربران ایرانی، به‌ویژه افرادی که سن بالاتری دارند، دانش کمی درباره این موضوع دارند و همین موضوع فرصت بسیار خوبی برای کلاهبرداران به وجود می‌آورد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است کلاهبرداران یک اپلیکیشن موبایل را طراحی کنند که به تمام بخش‌های تلفن همراه شما دسترسی داشته باشد.

سپس با روشی شما را به نصب این برنامه تشویق می‌کنند و اطلاعاتی مانند رمزهای حساب‌ها، رمزهای اکانت‌ها، تصاویر، شماره کارت و غیره را از شما دزدیده و به دست می‌آورند.

در نهایت از این اطلاعات یا برای خالی‌کردن حساب‌های شما استفاده می‌کنند یا از شما باج می‌خواهند. به این صورت که از قربانی خواسته می‌شود به آن‌ها پول بپردازد تا اطلاعات‌شان را لو ندهند. این روش باج گیری از شرکت‌های بزرگ دنیا از سوی هکر به دفعات انجام شده است. 

نقض داده‌ها

سرقت داده‌های محرمانه، محافظت شده یا حساس از یک مکان امن و انتقال آن به یک محیط غیر قابل اعتماد. این شامل داده‌هایی است که از کاربران و سازمان‌ها به سرقت رفته است. به طور کلی ۲ نوع نقض اطلاعات وجود دارد.

•  نقض اطلاعات از سازمان‌ها:‌ نقض اطلاعات سازمان‌هایی که مردم به آنها اعتماد کرده و اطلاعات شخصی خود را در آنها قرار داده‌اند مانند بانک‌ها و… .
• نقض اطلاعات از شرکت‌ها:‌ نقض اطلاعات شرکت‌هایی که اطلاعات افراد را از طریق مشارکت داده‌های شخص ثالث مانند دفاتر اعتباری به دست می‌آورند.

بدافزار و باج‌افزار

استفاده از نرم‌افزارهای مخرب برای آسیب رساندن یا غیرفعال کردن دستگاه‌های کاربران یا سرقت داده‌های شخصی و حساس به یکی دیگر از روش‌های کلاهبرداری اینترنتی تبدیل شده است.

باج‌افزار نیز نوعی بدافزار است که از دسترسی کاربران به داده‌های حیاتی جلوگیری می‌کند و سپس با وعده بازگرداندن دسترسی، درخواست پرداخت می‌کند. باج افزار معمولاً از طریق حملات فیشینگ روی سیستم قربانیان بارگذاری می‌شود. 

کلاهبرداری نیجریه‌ای

کلاهبرداری نیجریه‌ای یکی از رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری در اینترنت و حتی خارج از آن است که در ایران نیز پراکنده شده است. در این روش، کلاهبرداران از هر ابزار و تکنیکی برای متقاعدکردن شما به واریز پول به حساب آن‌ها استفاده می‌کنند.

یکی از نمونه‌های این نوع کلاهبرداری، ارسال پیامک به شماره‌های تلفن همراه افراد بود که در آن فرد ارسال‌کننده پیام خود را به‌عنوان یک روستایی معرفی می‌کرد که گنجی پیدا کرده و شماره شما را از طریق سرکتابی که پیدا کرده بود، به دست آورده است. 

سپس از شما می‌خواست تا پولی را به حسابی که ارائه می‌دادند واریز کنید تا آنها شما را به محل گنج ببرند. این نوع کلاهبرداری به‌عنوان کلاهبرداری نیجریه‌ای شناخته می‌شود. اما در چند سال اخیر، روش‌های جدیدتری از این نوع کلاهبرداری اینترنتی به وجود آمده است.

به‌عنوان‌مثال، اگر شما یک آگهی را در سایت دیوار ثبت کنید، ممکن است یک شماره پیامکی به شما ارسال شود که ادعا می‌کند برای ثبت نهایی آگهی شما، باید مبلغی را پرداخت کنید. در حقیقت، این یک حقه است و سایت دیوار هیچ‌گونه پرداخت بیرون از برنامه ندارد. این نوع کلاهبرداری نیز به‌عنوان یکی از روش‌های کلاهبرداری نیجریه‌ای شناخته می‌شود.

فروش محصولات غیر

در این روش، علاوه بر کلاهبرداری از کاربران، به‌نوعی از صاحبان محتوا نیز کلاهبرداری می‌شود. در این تکنیک، فردی دوره‌های آموزشی یک مدرس دیگر را خریداری کرده و سپس آن را در وب‌سایت خود برای فروش قرار می‌دهد. 

این کار باعث نه‌تنها موجب سرقت اطلاعات محتوا از صاحب اصلی آن می‌شود، بلکه به کاربران هم که از اطلاعات کافی برخوردار نیستند، آسیب‌هایی را وارد می‌کند. به‌طور مثال، یک فرد می‌تواند یک دوره آموزشی را از یک مدرس معتبر خریداری کند و سپس آن را بدون اجازه مدرس در وب‌سایت خود منتشر کند و برای فروش قرار دهد.

این کار نه‌تنها حقوق مالکیت معنوی مدرس را نقض می‌کند، بلکه ممکن است به خریداران نیز آسیب بزند. به‌عنوان‌مثال، اغلب وب‌سایت‌های فعال در زمینه آموزش، خدمات اضافی مانند مشاوره و پشتیبانی را نیز ارائه می‌دهند. 

اما زمانی که یک کاربر محصول را از یک منبع غیراصلی خریداری می‌کند، قطعاً از این خدمات بهره‌مند نمی‌شود و ممکن است آسیب‌های جدی به کاربران و صاحبان اصلی محتوا وارد شود.

کارت به کارت جعلی

فیش واریز فیک یا همان کارت‌به‌کارت جعلی معضلی است که گریبان بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی خصوصا پیج‌های فروش اینستاگرام را گرفته است. در این روش فرد کلاهبردار سعی می‌کند با ارسال رسید بانکی جعلی، خرید کند.

این رسیدها جعلی بوده و اکثرا از طریق بات‌های تلگرامی یا اپلیکیش‌های رسیدساز طراحی می‌شوند. برای اینکه به دام این کلاهبرداری اینترنتی نیفتید، خوب است مقاله روش‌های مقابله و تشخیص فیش جعلی کارت به کارت را بخوانید.

روش های جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی

اکنون که با انواع روش‌های کلاهبرداری اینترنتی آشنا شدید، خوب است بدانید که می‌توانید اقداماتی مفید را برای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی انجام دهید. در ادامه با این روش‌ها آشنا خواهیم شد. 

۱. حفاظت از اطلاعات بانکی

ابتدا باید به حفظ اطلاعات حساب بانکی خود توجه کنید. از ارسال تصاویر کامل کارت‌بانکی‌تان  به هر کسی پرهیز کنید. همچنین هرگز اطلاعاتی مانند شماره‌حساب، تاریخ انقضا و CVV2 کارت‌بانکی را به افراد ناشناس ارسال نکنید. 

در صورتی که فردی تقاضای کارت به کارت و شماره کارت شما را داشت، تنها شماره کارت خود را بفرستید و از ارسال کامل تصویر کارت بانکی خود خودداری کنید. نیت شما خیر است، اما اینکه در سر آن‌ها چه می‌گذرد هیچ‌کس نمی‌داند! 

۲. استفاده از درگاه‌های پرداخت معتبر

هنگامی که از سایت‌های مختلف برای خرید استفاده می‌کنید، از معتبر بودن آن‌ها مطمئن شوید. توجه کنید که بسیاری‌ از سایت‌های مشکوک که خدمات آنلاین ارائه می‌کنند، می‌توانند از اطلاعات حساب بانکی شما سو استفاده کنند. بنابراین فقط از درگاه‌های پرداخت معتبر استفاده کرده و اطمینان حاصل کنید که وب‌سایت‌های مدنظر شما از پروتکل امن HTTPS بهره ببرند. 

۳. استفاده از روش‌های امنیتی

استفاده از روش‌های امنیتی مانند رمز پویا، رمزنگاری دومرحله‌ای و نصب نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و فایروال می‌تواند از خطرات کلاهبرداری آنلاین محافظت کند. همچنین به‌روز نگه‌داشتن سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای مرورگر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

۴. آگاهی از روش‌های کلاهبرداری

آگاهی از روش‌های کلاهبرداری متداول اینترنتی می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیم‌ها را در مواجهه با تهدیدات آنلاین بگیرید. با مطالعه و آشنایی با انواع کلاهبرداری و تکنیک‌های مورداستفاده آن‌ها، می‌توانید از این خطرات پیشگیری کنید و از اطلاعات حساس خود محافظت کنید.

اقدامات لازم بعد از کلاهبرداری اینترنتی

اولین اقدام پس از اینکه متوجه شدید در دام کلاهبرداری اینترنتی افتادید، این است که آن را از طریق پلیس فتا و مراجع قانونی پیگیری کنید. اسنادی مانند لیست پرداخت، فیش و حتی اسکرین‌شاتِ چت می‌تواند به قربانیان کلاهبرداری اینترنتی کمک کند که زودتر به نتیجه شکایت خود برسند. 

پس از اینکه شکایت خود را در سامانه ثنا یا پلیس فتا ثبت کردید، تحقیقات شروع‌شده و در صورت احراز وقوع کلاهبرداری، پرونده به دادسرا ارجاع داده می‌شود. سپس متهم به دادگاه فراخوانده شده و حکم صادر می‌شود.

کلام پایانی

کاربران اینترنت می‌توانند با روش‌هایی که در بالا ذکر شد از اطلاعات حساب خود محافظت و از گرفتار شدن در دام یک کلاهبرداری فیشینگ جلوگیری کنند. هرگز از طریق اینترنت جزئیات مالی خود را با افرادی که قانونی یا قابل اعتماد نیستند به اشتراک نگذارید و هرگز روی لینک‌ها ناشناس کلیک نکنید.

همچنین می‌توانید با زیر نظر گرفتن حساب‌های بانکی، تنظیم اعلان‌های مربوط به فعالیت کارت اعتباری، از کلاهبرداری کارت اعتباری جلوگیری کرد. ذکر این نکته ضروری است که اگر کاربران دچار کلاهبرداری از کارت اعتباری شوند، باید آن را به مراجع قانونی و بانکی مربوطه گزارش دهند.

بنابراین توصیه می‌کنیم که اطلاعات و نکات مهم ارائه شده در این مقاله را به دیگر افراد خانواده خود نیز منتقل کنید. این اقدام می‌تواند آنها را از خطرات کلاهبرداری اینترنتی آگاه و در برابر کلاهبرداری‌های احتمالی مختلف محافظت کند.

در نهایت اینکه در صورتی که هدف هر یک از این کلاهبرداری‌ها قرار گرفتید، باید فعالیت‌های کلاهبردار آنلاین و ایمیل‌های فیشینگ و غیره را با ارائه مدرک به مقامات گزارش دهید. 

اگر به دام کلاهبرداری اینترنتی افتادید، حتی اگر مبلغ ازدست‌رفته اندک بود، بهتر است این موضوع را به پلیس فتا اطلاع دهید. این کار می‌تواند کمک کند تا از گسترش فعالیت‌های کلاهبرداران و از وقوع مشکلات بزرگ‌تری برای دیگران جلوگیری شود.