صورت مالی چیست؟

در بخش ‌های اقتصادی و مالی یک شرکت همواره از اصطلاحاتی مانند صورت مالی یا گزارش ‌های مالی استفاده می‌ شود، اما آیا معنی و مفهوم این اصطلاحات برای همه آشکار و روشن است؟ صورت ‌های مالی حاوی چه اطلاعاتی هستند و اهمیت استفاده از آن‌ها چیست؟ تهیه و بررسی این گزارش‌ ها وظیفه چه کسی است؟

ممکن است برای بسیاری از افرادی که به ‌تازگی وارد حوزه‌ های مالی شده ‌اند، این سوالات و نمونه ‌هایی از این دست مطرح شوند. همچنین افراد علاقه‌ مند به اصول و مباحث اقتصادی باید با مفهوم اصطلاحات رایج مالی آشنا باشند.
به‌ همین دلیل ما در این مطلب سعی کرده ‌ایم صورت مالی را به‌ طور کامل و به‌ دور از زیاده ‌گویی تعریف کنیم و انواع آن را برای شما شرح دهیم. پس ما را تا پایان همراهی کنید.

تعریف صورت وضعیت مالی

صورت مالی را می‌توان یک گزارش یا داده از اطلاعات مالی و فعالیت‌ های اقتصادی یک شرکت دانست که به‌ صورت برون سازمانی یا درون سازمانی تهیه می‌شود و شامل جزئیاتی مانند میزان سود و زیان شرکت، هزینه‌ های مختلف آن یا سهم و حقوق سهامداران در یک دوره زمانی خاص خواهد شد.

صورت های مالی در سراسر دنیا براساس استاندارهایی که توسط سازمان بین المللی FASB تعریف شده اند تهیه می شوند. اما در ایران دولت استاندارهای مالی را برای تدوین این گزارش ها مشخص می کند.

این گزارش ها در بخش های حسابداری هر شرکت یا سازمانی توسط حسابرسان تهیه می شوند و برای بررسی در اختیار مدیر شرکت یا مقامات بالاتر قرار می گیرند. با تفسیر صورت های مالی می توان به یک دید کلی از وضعیت مالی شرکت دست یافت.

اهمیت صورت های مالی

صورت های مالی معمولا به صورت سالیانه و دوره ای تهیه و بررسی می شوند، اما اطلاعاتی که در این بازه زمانی به دست می دهند اهمیت بسیار زیادی دارند و در پیشرفت شرکت یا برنامه ریزی برای طرح های آینده آن تاثیرگذار هستند.
مهم ترین دلایل اهمیت صورت های مالی عبارت هستند از:

1: صورت های مالی، موجب شفاف سازی می شوند

یکی از اصلی ترین لایل اهمیت صورت های مالی، توانایی شفاف سازی آن ها درباره بخش های مختلف دارایی یک شرکت است.
این گزارش ها با ذکر جزئیات دقیق و تفکیک انواع داده ها، سبب مشخص شدن میزان دارایی، میزان استهلاک، هزینه های جاری و بلند مدت، میزان بدهی، میزان سود هر سهامدار به تفکیک شخص و زمینه سرمایه گذاری، میزان نقدینگی و مسائل دیگر خواهند شد.

تشخیص و تفهیم میزان دقیق این اعداد کمک می کند که چشم اندازی واضحی از وضعیت فعلی شرکت پیش روی مدیران قرار گیرد و با توجه به آن تصمیم گیری برای برنامه های کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت راحت تر باشد.

2: از بروز اشتباهات جلوگیری می کنند

صورت های مالی در رابطه با کاهش یا جلوگیری از بروز خطاهای مالی اهمیت بسیار زیادی دارند. خطاهای هرچند کوچک می توانند در پیشرفت و موفقیت شرکت تاثیر مخربی داشته باشند به همین دلیل شناسایی آن ها به رشد شرکت کمک بالایی می کنند.

با بررسی دقیق صورت های مالی، میزان کسورات یک شرکت مشخص می شود و همچنین با استفاده از بررسی این گزارش ها می توان به محل کسری شرکت پی برد. این موضوع همچنین در شناسایی برداشت های غیرقانونی و اختلاس های داخل شرکت اهمیت دارد.

3: به ارزیابی میزان مالیات کمک می کنند

یکی دیگر از وجوه اهمیت استفاده از صورت های مالی، بررسی و ارزیابی میزان مالیات یک شرکت است. هرچه میزان درآمد یک شرکت بیشتر باشد به نسبت آن میزان مالیات نیز بالاتر خواهد رفت.

گاهی مدیران شرکت ها پس از پرداخت مالیات از میزان دارایی کاهش یافته خود متعجب می شوند. اما باید توجه داشته باشید که با استفاده از گزارش های مالی می توان میزان مالیات را قبل از پرداخت آن مشخص کرد تا برنامه های مالی شرکت براساس میزان دارایی خالص نه میزان کل دارایی به اضافه میزان بدهی مالیاتی طراحی شوند.

همچنین دولت برای تعیین و اخذ میزان مالیات به صورت های مالی دقیق نیاز دارد که باید در اختیار اداره امور مالیاتی قرار گیرند.

برای آشنایی با مالیات و نحوه محاسبه میزان آن برای کسب و کارهای مختلف، بلاگ پست مالیات چیست را مطالعه کنید.

4: به جلب اعتماد سهامداران کمک می کنند

بعضی از شرکت ها برای جلب اعتماد سهامداران میزان سود شرکت را بالا نشان داده و از سوی دیگر میزان هزینه ها یا بدهی را کاهش می دهند و گاهی آن را پنهان می کنند.
این مساله شاید با پنهان ماندن از چشم برخی از سهامداران در کوتاه مدت سبب همکاری آن ها با شرکت شود، اما در طولانی مدت موجب سلب اعتماد سهامداران و ابطال همکاری آن ها خواهد شد.

تنظیم صورت های مالی دقیق و قرار دادن آن در اختیار سهامداران سبب جلب اعتماد بیشتر آن ها به شرکت و همکاری با آن خواهد شد که این مساله در موفقیت و پیشرفت شرکت تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

5: به برنامه ریزی دقیق کمک می کنند

همان طور که اشاره شد تنظیم دقیق و بررسی صورت های مالی با قرار دادن چشم اندازی روشن پیش روی مدیران و شفاف سازی در تمام زمینه ها، به مدیران در برنامه ریزی برای خرید بیشتر سهام، سرمایه گذاری در بخش های مختلف یا فروش بخشی از سهام و دارایی ها کمک کرده و از ورشکست شدن شرکت جلوگیری می کنند.

6: باعث بهبود چرخه پرداخت می شوند

تعیین میزان پرداخت های شرکت از جمله پرداخت وام ها یا حقوق کارکنان یا سهامداران تنها با مشخص کردن دقیق اعداد و بررسی صورت های مالی قابل اجرا است. اگر در هر کدام از این پرداخت ها اشتباهی رخ دهد سبب ایجاد مشکل برای کل سیستم مالی شرکت خواهد شد.

انواع صورت مالی

صورت های مالی در انواع مختلفی وجود دارند که هدف از تنظیم آن ها بررسی یک بخش خاص از مسائل مالی شرکت است. به طور کلی صورت های مالی اساسی به چهار نوع تقسیم می شوند که به شرح زیر هستند:

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان یا صورت عملیات شرکت، درآمد و هزینه های آن را در یک بازه زمانی مشخص بررسی می کند.
واضح بودن صورت سود و زیان به سهامداران در فهم میزان سود خالص شرکت کمک می کند و از سوی دیگر مدرکی است که با توجه به آن وام دهندگان توانایی شرکت را برای بازپرداخت وام ها مورد ارزیابی قرار می دهند.

برای محاسبه این صورت، میزان هزینه های شرکت را از میزان کل درآمد آن کم می کنند. درآمد شرکت شامل مبالغی می شود که از طریق ارائه یا فروش خدمات به دست می آید. از سوی دیگر به مقداری که برای کسب درآمد مصرف می شود هزینه گفته می شود.

ترازنامه

ترازنامه ها از یکی دیگر از انواع صورت های مالی هستند که گزارش گر وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص از زمان هستند و شامل جزئیاتی مانند دارایی، بدهی و حق سهامداران خواهند شد.

دارایی ها تمام منابعی هستند که به صورت نقدی یا غیرنقدی در تملک شرکت قرار دارند. همچنین بدهی ها به تعهداتی گفته می شوند که سبب خروج و کاهش دارایی های شرکت می شوند.
از سوی دیگر به اختلاف دارایی ها و بدهی ها، حق سهامداران گفته می شود که در بسیاری از موارد با عنوان دارایی خالص نیز شناخته می شود.

ترازنامه یک فهرست از تمام اعداد و ارقام داخل شرکت است که به طور مفصل اجزای زیر را در بر می گیرد و به معادله ای برای بررسی کلی نیاز ندارد، بلکه هر یک از اجزای آن به طور جدا می توانند مورد محاسبه قرار گیرند:

• وجه نقد
• موجودی کالاهای شرکت
• دارایی های جاری
• حساب های دریافتی
• اموال منقول و غیرمنقول شرکت
• حساب های پرداختنی
• بدهی های بلند مدت
• حقوق صاحبان سهام

صورت وجه نقد

صورت وجوه نقدی شامل گردش نقدینگی شرکت می شود. یعنی تامین و مصرف وجه نقد را در یک دوره مشخص تعیین خواهد کرد. وجه نقد یکی از مهم ترین اجزای مالی یک شرکت است که نبود یا کمبود آن در بسیاری از موارد منجر به شکست شرکت خواهد شد.

بررسی میزان این عامل مالی بسیار مهم است، به همین دلیل حسابداران برای تعیین آن از صورت های سود و زیان یا ترازنامه استفاده می کنند.

ارزیابی صورت وجه نقد به روشن شدن قدرت نقدینگی، توانایی بازپرداخت دیون، انعطاف پذیری مالی شرکت و میزان وجه نقد بالقوه در آینده کمک خواهد کرد.

برای محاسبه این صورت مالی اجزای زیر بررسی می شوند:

• میزان سرمایه گذاری شرکت در زمینه های مختلف مانند دستگاه و لوازم یا زمین و ملک
• میزان فعالیت های عملیاتی شرکت یا به عبارت دیگر میزان وجه نقد صرف شده برای ساخت کالا، ساخت مکان یا ارائه خدمات
• میزان وجه نقد خارج شده از شرکت از طریق بازپرداخت وام ها یا سایر هزینه های مصرفی

صورت سود و زیان جامع

یکی دیگر از صورت های مالی اساسی صورت سود و زیان جامع است که نشان دهنده تمام درآمدها و هزینه های شرکت و به عبارت دیگر ورودی و خروجی های آن با ذکر تمام جزئیات است. برای محاسبه این صورت مالی از داده های سود خالص، زیان کلی و سایر درآمد و هزینه ها استفاده می شود.

هدف صورت های مالی چیست؟

در بالا اشاره کردیم که صورت های مالی اطلاعات و عملکرد مالی یک شرکت و همچنین میزان منعطف بودن آن را بیان می کنند. به عبارت دیگر این صورت ها نشان می دهند که وجوه نقد یا دارایی شرکت از کجا تامین می شود و در چه راهی به مصرف می رسد.

این گزارش های مالی باید به نحوی تنظیم شوند که اطلاعات را بدون پیچیدگی خاصی در اختیار مدیر شرکت، سهامداران یا بستانکاران قرار دهند. بیان اطلاعات به شکل طبقه بندی شده و به طور خلاصه به تحقق این هدف کمک بسیار زیادی می کند.

سخن نهایی

اطلاعات مالی هر شرکتی اصلی ترین سرمایه آن شرکت محسوب می شوند. اطلاع از بخش های مختلف مالی و بررسی آن ها توسط حسابداران و ارائه این اطلاعات به مدیران، در پیشرفت و حفظ نظم شرکت اهمیت به‌سزایی دارد.
صورت های مالی آمار و ارقامی هستند که فعالیت های مختلف مالی یک موسسه را در یک بازه زمانی خاص بررسی می کنند و خود به انواع متفاوتی از جمله صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت وجه نقد و ترازنامه تقسیم می شوند.