شاپرک چیست؟ آشنایی با شبکه الکترونیکی پرداخت کارت و وظایف آن
فرایند خرید اینترنتی در ایران، از سال 1383 مطرح شد. کارت‌های بانکی هم به دلایلی مثل عدم نیاز به مراجعه حضوری به بانک، عدم نیاز به داشتن پول نقد و سرعت و امنیت بالا، خیلی سریع مورد استقبال مردم قرار گرفتند. این موضوع در نهایت باعث شد تا دستگاه‌های پوز رواج پیدا کنند و تعداد زیادی دستگاه کارتخوان فعال شود.
البته تغییر و تحولات در نظام بانکی آنقدرها هیچوقت ساده نیست و این تغییر هم مشکلات زیادی (مانند کلاهبرداری) را به دنبال داشت. به همین دلیل نیاز به نظارت و تنظیم مقررات برای این حوزه و افزایش امنیت تراکنش‌های اینترنتی، خیلی سریع احساس شد. و اینجا بود که سامانه شاپرک شکل گرفت!
حتماً لوگوی شاپرک را در بالای رسید دستگاه کارتخوان و صفحه پرداخت فروشگاه‌های اینترنتی دیده‌اید. می‌دانید شاپرک چیست و چه مسئولیت‌هایی دارد؟
شاپرک چیست؟
شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (به اختصار شاپرک)، شرکتی است که برای ساماندهی نظام پرداخت الکترونیکی در سال 1390 به وجود آمده است. می‌شود گفت که شاپرک همان بازوی حاکمیتی و نظارتی بانک مرکزی است و وظیفه دارد فرایند مبادلات مالی الکترونیکی را مدیریت کرده و بر این فرایندها نظارت کند.
با روی کار آمدن شاپرک، دیگر لازم نبود که بانک مرکزی بر فعالیت شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت (pspها و پرداختیارها) نظارت کند. در حال حاضر تمامی فعالیت‌های صورت‌گرفته در بستر درگاه پرداخت، دستگاه عابربانک و ATM و غیره توسط شاپرک مدیریت می‌شوند.
این‌ها برخی از وظایف سامانه شاپرک هستند:
- نظارت بر پرداخت‌های کارتی
- افزایش امنیت پرداخت‌های الکترونیکی
- تنظیم مقررات مربوط به فعالیت پایانه‌ها‌ی فروش (دستگاه‌های کارتخوان) و درگاه‌های پرداخت
- کنترل رقابت بانک‌های مختلف در حوزه ارائه خدمات پرداخت الکترونیک
- ارائه زیرساخت و بستر شبکه پرداخت در کشور
- تحلیل داده‌های تراکنش‌ها با هدف برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری
- توسعه زیرساخت‌های فنی، حقوقی، قانونی، نظارتی و انسانی شبکه پرداخت الکترونیک کشور
- مدیریت بازار خریدوفروش دستگاه پوز، درگاه پرداخت و غیره
- افزایش امنیت شبکه پرداخت و مدیریت ریسک این شبکه
وظایف شاپرک
1. برقراری امنیت تراکنش‌های اینترنتی
شبکه شاپرک اصلی‌ترین نهادی است که به صورت شبانه‌روزی بر تراکنش‌های اینترنتی نظارت می‌کند. امنیت و فرایندهای پرداخت تحت کنترل شاپرک هستند و این شرکت می‌تواند تمامی تخلف‌ها را رصد کرده و متخلفین را به نهادهای قضایی معرفی کند.
بیشتر بخوانید: سامانه هاب شاپرک چیست؟ آموزش تصویری نحوه ثبت کارت در شاپرک
2. اعطای مجوز فعالیت به شرکت‌های psp
شرکت‌های psp، شرکت‌هایی هستند که تحت نظارت بانک‌ها فعالیت کرده و خدمات پرداخت الکترونیک را برای کسب‌وکارها ممکن می‌کنند. همان‌طور که در مجموعه مقالات معرفی 12 psp ایرانی گفتیم، مجوز فعالیت این شرکت‌ها توسط سامانه شاپرک صادر می‌شود. شاپرک فعالیت این شرکت‌ها را به طور مداوم بررسی کرده و مطمئن می‌شود که در چارچوب قوانین و مقررات ابلاغی از سمت بانک مرکزی فعالیت کنند. به دلیل نظارت مداوم و مستقیم شاپرک، هر گونه تخلف یا سرپیچی از قوانین، توسط این شرکت شناسایی شده و حتی ممکن است مجوز psp توسط شاپرک و بانک مرکزی لغو شود.
3. اعطای مجوز پرداختیاری
شرکت‌های واسط پرداخت (یا همان پرداختیارها) صرفاً بر اساس ثبت قرارداد با شاپرک فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها به‌عنوان واسطه کسب‌وکارها، درگاه بانکی دریافت کرده و آن را در قالب سرویس‌های مالی امن و پیشرفته در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد.
لیست تمامی شرکت‌هایی که مجوز پرداختیاری دارند، در سامانه شاپرک ثبت می‌شود و این سامانه بر فعالیت پرداختیارها هم نظارت می‌کند.
4. ارائه تأییدیه فعالیت کارت‌خوان‌های موبایلی
فعالیت‌های کارت‌خوان‌های موبایلی در کشور زیر نظر شاپرک انجام می‌شود و تمام این کارتخوان‌ها باید توسط شبکه بانکی شاپرک تایید شوند.
5. بستن دستگاه پوز یا درگاه‌های متخلف
اگر درگاه پرداختی مشکوک به فعالیت‌های مشکوک یا غیرمجاز (مانند کلاهبرداری) باشد، شاپرک، دادستانی یا پلیس فتا می‌توانند درخواست بستن این درگاه را ثبت کرده و شرکت ارائه‌دهنده دستگاه پوز یا درگاه، موظف است آن را در اسرع وقت مسدود کند.
6. ثبت درخواست پذیرندگی و فعال‌سازی درگاه کسب‌وکارها
وقتی کسب‌وکاری درخواست دریافت درگاه پرداخت یا دستگاه پوز خود را ثبت می‌کند، این درخواست توسط psp یا پرداختیار بررسی شده و در صورت تأیید اولیه، برای شاپرک ارسال می‌شود تا توسط شاپرک هم تأیید شود. در واقع تأیید شاپرک لازمه‌ی فعال‌سازی ابزار پرداخت است. پس از تایید شاپرک، ابزار پذیرش فعال شده و فرد یا کسب‌وکار می‌تواند تراکنش‌های خود را ارسال کند.
منظور از پذیرنده،شخصی است که از دستگاه پوز یا درگاه پرداخت برای دریافت پول استفاده می‌کند.
به‌علاوه اگر درخواست پذیرندگی در سامانه جامع پذیرندگان شاپرک ثبت شود، شاپرک بعد از بررسی درخواست، آن را به یکی از pspهای مورداعتماد خودش می‌فرستد تا متقاضی با psp قرارداد ببندند و سپس درگاهش فعال شود.
7. انتشار گزارش اقتصادی
شاپرک از سال 1394 تا به امروز، گزارش اقتصادی شبکه الکترونیکی پرداخت کار را به صورت منظم (ماهانه، سالانه و چهار ساله) منتشر می‌کند. این گزارش برای ایجاد شفافیت در فضای پرداخت الکترونیک منتشر می‌شود و می‌خواهد به تصمیم‌گیری کسب‌وکارها و فعالین حوزه پرداخت کمک کند.
کلام پایانی
سامانه شاپرک (یا همان شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) اصلی‌ترین نهادی است که بر تراکنش‌های اینترنتی نظارت می‌کند تا جابه‌جایی پول در بستر اینترنت با بالاترین امنیت انجام شده و نرخ کلاهبرداری به حداقل برسد. در واقع سامانه شاپرک به‌عنوان واسطه‌ای میان بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی عمل می‌کند تا این فرایندها به شکل امن و استاندارد انجام شوند.
ارسال نظر