نحوه پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه

پرداخت عوارض الکترونیکی جاده‌ها یکی از مسائل پیش‌رو در فرایند ساخت جاده، و عامل برگرداندن هزینه‌های دولت و سرمایه‌گذاران در مسیر توسعه‌ی جاده‌ها و نگهداری از آن‌هاست؛ اما پرداخت عوارض الکترونیکی یا (Electronic Toll Collection) که به آن ETC نیز می‌گویند چیست؟ در این مقاله از تیم محتوایی پی‌پینگ در مورد نحوه‌ پرداخت عوارض الکترونیکی و قیمت‌ها و شرایط عوارض آزادراه توضیح می‌دهیم.

تاریخچه‌ی پرداخت عوارض آزادراه

با توسعه‌ی راه‌های بین شهری در ایران، عوارض راه‌ها در گذرگاه‌ها به صورت دستی و با اسکناس‌هی چاپی پرداخت می‌شد. اولین بار ایده‌ی پرداخت الکترونیکی عوارض توسط ویلیام ویکری، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل اقتصاد ،در سال ۱۹۵۹ میلادی مطرح شد. او پیشنهاد ایجاد یک سیستم پرداخت عوارض الکترونیکی آزادراه در ناحیه‌ی واشنگتن متروپولیتن را مطرح کرد. در طرحی که مد نظر او بود، یک فرستنده، با رد شدن هر ماشین از کنار خود، یک سیگنال مشخص ارسال می‌کند. سپس این سیگنال به یک کامپیوتر مرکزی فرستاده می‌شود و باتوجه به ساعت شبانه‌روز و مکان ثبت سیگنال، مقدار عوارض را محاسبه می‌کند و در قبض پرداختی افراد لحاظ می‌کند.

در ایران رفته رفته با پیشرفت فناوری‌های نوین پرداختی، در سال ۱۳۹۸، سازمان راهداری طی یک تصمیم مهم اقدام به الکترونیکی کردن عوارض پرداختی در ایران کرد. این اقدام ابتدا از آزادراه‌های کرج-قزوین، قزوین-زنجان، تهران-ساوه، تهران-قم، شهید همت خرازی، تهران-شمال، بندرعباس-بندر شهید رجایی و تبریز-ارومیه شروع شد و این آزادراه‌ها اولین شاهراه‌های حیاتی بودند که به پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه مجهز شدند. با استقبال مردم از الکترونیکی شدن عوارض پرداختی، به زودی در سراسر کشور نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی خواهد شد. 

مزایای پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه چیست؟

در ادامه به چند مورد از مزایای پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه اشاره می‌کنیم که به نوعی می‌توان از آن‌ها تحت عنوان معایب پرداخت سنتی عوارض آزادراه نیز یاد کرد. یکی از مهم‌ترین مزایای ETC، درست مانند مزایای هر نوع پرداخت الکترونیک دیگر، صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های پرداخت کننده و نیز دریافت کننده‌ی آن عوارض است. مردم از وقتی عوارض الکترونیکی شروع به کار کرد، از آن به خوبی استقبال کردند زیرا در وقت آن‌ها صرفه‌جویی می‌شد و دیگر نیازی به ایستادن در صف‌های طولانی عوارض نبود، مخصوصا برای کسانی که مدام در حال طی کردن آن مسیر بودند. کاهش مصرف بنزین و کاهش استهلاک ماشین‌ها نیز یکی دیگر از پیامدهای مثبت پرداخت عوارض آنلاین بود. در آخر می‌توان به کنترل راحت‌تر ترافیک عبوری از آزادراه‌ها، افزایش ظرفیت عبوری آن‌ها و هم‌چنین کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و رفع چالش‌های نگهداری و پرداخت پول کاغذی نیز اشاره کرد که همه و همه بیان‌گر ویژگی‌های مثبت این نوع نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی است. 

امروزه با شیوع ویروس کرونا، اهمیت استفاده از پرداخت آنلاین بیش‌تر نمایان می‌شود. یکی از مشکلات پرداخت سنتی عوارض انتقال میکروب و بیماری توسط اسکناس‌های چاپی بود که در مواقع اپیدمی‌های خطرناک مانند کرونا می‌تواند مشکل جدی برای سلامت جامعه باشد. پول یکی از اقلامی است که بسیار بین مردم انتقال می‌یابد و یکی از مستعدترین اشیا برای انتقال بیماری‌هاست که پرداخت الکترونیکی عوارض این مشکلات را به کلی برطرف می‌کند.

معایب پرداخت عوارض آزادراه به صورت الکترونیکی چیست؟

با وجود همه‌ی مزایایی که برای پرداخت عوارض الکترونیکی ذکر کردیم و شروع آنلاین شدن عوارض توسط سازمان راهداری در سال ۱۳۹۸، از طرف کمیته‌ی شرکت‌های سرمایه‌گذاری اتوبان تهران‌-شمال آماری عجیب منتشر شد. طبق این آمار حدود ۷۰ درصد خودروهای عبوری از این مسیر عوارض خود را پرداخت نمی‌کنند. این امر موجب بازنصب بادجه‌های پرداخت عوارض سنتی در مسیر برگشت این آزادراه شده است. این مثال به ما گوشزد می‌کند که  با آمدن یک فناوری جدید باید فرهنگ استفاده از آن نیز شکل بگیرد و وضع قوانین سرسختانه برای مقابله با افرادی که در پرداخت جریمه‌ و عوارض خود اهمال کاری می‌کنند نیز به دستور کار اضافه گردد.

ب

نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی چگونه است؟

پرداخت عوارض الکترونیکی و هم‌چنین استعلام عوارض الکترونیکی، راه‌های متفاوتی دارد که در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم. 

پرداخت عوارض آزادراه از طریق خودپرداز

این یکی از ابتدائی‌ترین روش‌های پرداخت عوارض الکترونیکی جاده‌ای است که با در دست داشتن شناسه قبض و شناسه پرداخت و اقدام از طریق دستگاه‌های خودپرداز صورت می‌گیرد. 

پرداخت عوارض با کارت‌خوان یا پیامک

می‌توانید با استفاده از کد پیامکی #8*720* اقدام به استعلام، خوداظهاری یا پرداخت عوارض آزادراه کنید. هم‌چنین با مراجعه به کارت‌خوان‌های موجود در بعضی‌ از مراکز خرید یا مکان‌های عمومی این کار را انجام دهید.

پرداخت عوارض آزادراه از طریق برچسب عوارض

در این روش یک برچسب روی شیشه‌های خودرو نصب می‌شود و مالک خودرو باید این برچسب را برای تردد نصب کند و داشته باشد. در این روش این برچسب باید مبلغی شارژ داشته باشد و با تردد در آن مسیر عوارض آزادراه از حساب آن کسر خواهد شد.

پرداخت عوارض با خود اظهاری

در این روش شما مشخصات خودتان و هم‌چنین ساعات تردد در مسیرهای آزادراه را مشخص می‌کنید و از طریق درگاه‌های پرداختی بانک اقدام به پرداخت عوارض الکترونیکی آزادراه می‌کنید.

پرداخت عوارض الکترونیکی با اپلیکیشن آپ

اپلیکیشن‌ آپ، می‌تواند به شما در پرداخت عوارض آنلاین کمک کند. این نرم‌افزار با رابط کاربری جذاب و در عین حال ساده‌ی خود، تنها با یک‌بار ثبت شماره پلاک و مشخصات خودرو امکان پرداخت عوارض آزادراه را فراهم می‌کند. هم‌چنین با انتخاب گزینه پرداخت خودکار و شارژ کیف پول، هنگام عبور آزادراه به طور خودکار عوارض پرداخت می‌شود و جزئیات تراکنش اطلاع‌رسانی می‌شود. 

نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی با سایر اپلیکیشن‌ها و سایت‌های کاربردی

به جز اپلیکیشن آپ بسیاری دیگر از اپلیکشن‌ها، درگاه‌های پرداخت و سایت‌های پرداختی هستند که به صورت تخصصی یا به عنوان یکی از گزینه‌های خود به شما امکان پرداخت عوارض آزادراه‌ها را می‌دهند. در همه‌ی این برنامه‌ها شما باید شماره پلاک خودرو و اندک اطلاعات احرازی دیگری را وارد کنید و به سادگی اقدام به پرداخت کنید. از مهم‌ترین این سامانه‌های پرداختی می‌توان به سایت و اپلیکیشن ایزی‌پی، سامانه‌ی برداشت مستقیم پیمان، اپلیکیشن دیجی‌پی، سامانه‌ی سیمرغ تجارت، سامانه‌ی کی‌پاد، اپلیکیشن top، سامانه‌های پرداختی بدون توقف و آنی رو اشاره کرد. 

یکی از ویژگی‌هایی که به تازگی قرار است به نحوه پرداخت آنلاین عوارض اضافه گردد، محاسبه‌ی عوارض بر اساس میزان مسیر پیموده شده است. متروهای تهران برای محاسبه‌ی بلیط قطار از سیستمی استفاده می‌کند که با توجه به ایستگاه پیاده شده و مسافت پیموده شده متغیر است و به جای پرداخت بلیط کامل خط مترو، مسافران تنها به میزان مسافت پیموده شده پول پرداخت می‌کنند. یکی دیگر از مزایای عوارض آنلاین که به زودی در ایران اجرا می‌شود، پرداخت عوارض بر اساس مسافت پیموده شده و شخصی‌سازی‌ مبلغ برای هر مسافر است. به این صورت فرد نیاز نیست برای همه‌ی مسافت پول پرداخت کند و راننده‌هایی که از میانه‌ی جاده وارد راه می‌شوند یا قبل از رسیدن به مسافت معین تغییر مسیر می‌دهند، نیاز به پرداخت هزینه‌ی کامل ندارند. این امر موجب صرفه‌ جویی هزینه‌ها برای رانندگان خواهد شد.  

قیمت عوارض آزادراه ‌ها

عوارض آزادراه‌ها سالانه بر اساس میزان تورم و قیمت‌های مصوب اداره راهداری مشخص می‌شود. این قیمت‌ها به ترتیب کاهشی برای ماشین‌های سواری، وانت، مینی‌بوس، کامیونت، اتوبوس، کامیون دو محور، کامیون سه محور، تریلی و نفتکش خواهند بود. این قیمت‌ها خیلی وابسته به جاده‌ی در حال تردد هستند و بسته به نوع جاده تفاوت می‌کنند. قیمت عوارض ماشین‌های سواری به طور میانگین حدود پنج هزار تومان و وانت حدود ۷ هزار تومان می‌باشد. برای ماشین‌های سنگین‌تر این قیمت از ۴۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.

جریمه‌ی عدم پرداخت عوارض آزادراه

پیش‌تر اشاره کردیم یکی از مشکلاتی که رانندگان قدیمی با عوارض الکترونیکی دارند، زمان کم برای پرداخت عوارض است و این‌ باعث می‌شود ناچار به پرداخت جریمه‌ی عدم پرداخت شوند. پس از شناسایی پلاک ماشین توسط دوربین‌های کارگذاری شده در مسیر، اگر راننده تا یک روز بعد عوارض را پرداخت نکند، روز بعد یک اخطاریه برای او ارسال می‌شود و درصورت عدم پرداخت، پس از ۷۲ ساعت جریمه‌ی عدم پرداخت عوارض نیز به مبلغ اولیه‌ی عوارض اضافه خواهد شد. 

افراد شامل تخفیف عوارض آزادراه

وسایل نقلیه‌ی عمومی، افراد معلول و جان‌باز مشمول پرداخت عوارض نیستند. هم‌چنین تاکسی‌هایی که در اطراف شهر مسافر می‌زنند نیز معاف از پرداخت عوارض خواهند بود.