بودجه بندی چیست و هر آنچه که درباره آن باید بدانید
پاسخ سوال بودجه بندی چیست در عین حال که بسیار ساده و قابل فهم است، می‌تواند پیچیدگی‌های زیادی داشته باشد که درک آن را مشکل کند. همچنین ممکن است نتوان بودجه مناسبی تنظیم کرد و به آن پایبند ماند. بودجه‌بندی مناسب یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مالی است که تمام افراد فعال و موفق در زمینه اقتصاد و امور مالی باید آن را بدانند. همچنین دانش سواد مالی شما را بالا می‌برد. در این مقاله در این‌باره صحبت می‌کنیم که بودجه بندی چیست و چه چیزهایی درباره آن باید بدانید. با پی‌پینگ همراه باشید.
بودجه بندی چیست
اگر بخواهیم به زبان ساده تعریف کنیم، بودجه (Budget)، مبلغ یا هزینه‌ای است که برای رسیدن به اهداف مشخص در اختیار شخص، شرکت، سازمان یا دولت قرار می‌گیرد. البته هزینه یا مبلغی که عنوان شد به پول خلاصه نمی‌شود و در واقع تمام نیازمندی‌ها از جمله نیروی انسانی، تشکیلات، شرایط و امکاناتی است که برای رسیدن به اهداف مشخص در نظر گرفته می‌شود.
بودجه یک برنامه حساب‌شده و تدوین‌شده است که تمام دخل و خرج یا به عبارتی ورودی و خروجی یک فرد یا سازمان را مشخص می‌کند. بودجه، درآمدها و هزینه‌ها در یک دوره زمانی مشخص را تخمین می‌زند و به صورت دوره‌ای جمع‌بندی و ارزیابی می‌شوند.
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بودجه برای یک فرد، یک خانواده، گروهی از افراد که با هم زندگی یا کار می‌کنند، یک کشور، یک دولت یا سازمان‌ها و نهادهای چندملیتی قابل استفاده است. در واقع هر چیزی که درآمد یا هزینه داشته باشد می‌تواند بودجه‌بندی شود و در واقع از آن برای مدیریت دخل و خرج استفاده می‌کنند.
مطالعه بیشتر:
سرمایه گذاری در فین تک، آینده آن و سه روش مطرح سرمایه گذاری
چرا بودجه‌بندی مهم است؟
شاید فکر کنید بودجه‌بندی فقط برای شرکت‌ها، سازمان‌ها یا دولت‌ها ضروری است و اگر به صورت فردی بخواهیم به آن نگاه کنیم، خیلی مهم نیست و نبود آن تأثیری در زندگی نمی‌گذارد؛ اما بدانید این باور کاملا غلط است و بودجه‌بندی در سطح فردی هم می‌تواند تأثیرات زیادی روی اهداف مالی و کیفیت زندگی افراد بگذارد.
بودجه‌بندی در سطوح بالا هم یک امر اساسی و مهم است و اینکه پول و سرمایه یک کشور از چه مسیرهایی دریافت و خرج می‌شود، حائز اهمیت است و رفاه و آسایش در کشور را به دنبال دارد.
پیشنهاد مطالعه بیشتر:
تحلیل تکنیکال چیست؟ | تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه
انواع بودجه و بودجه بندی چیست
در ادامه با انواع بودجه آشنا می‌شویم و اهمیت هر کدام را بیان می‌کنیم.
بودجه جامع (Master Plan)
بودجه جامع برای موضوعات مالی و غیرمالی سازمان‌ها در یک دوره مالی مشخص یا در آینده است. ساختار و میزان بودجه به اندازه، ماهیت و اهداف شرکت یا واحد تجاری بستگی دارد و شامل بخش‌های زیر است:
- بودجه عملیاتی و مالی
همان‌طور که مشخص است، این بودجه برای هزینه خرید کالا و خدمات مصرف می‌شود یا به اجرای پروژه یا عملیاتی خاص اختصاص داده می‌شود. بودجه مالی به دارایی‌های ثابت مورد نیاز، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام گفته می‌شود که میزان مشخصی است.
- بودجه هزینه‌های سرمایه‌ای
بودجه هزینه‌های سرمایه‌ای برای به سرانجام رساندن فهرستی از پروژه‌های بلندمدت در نظر گرفته می‌شود و دارایی‌های ثابتی است که برای انجام این پروژه‌ها لازم است.
- بودجه نقدی
بودجه نقدی برای برنامه‌ریزی و کنترل وجوه نقد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بودجه جریان‌های ورودی و خروجی یا درآمد و هزینه‌ها را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.
علاوه بر موارد بالا، بودجه‌بندی را می‌توان به دو صورت بودجه ثابت یا متغیر هم دسته‌بندی کرد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
بودجه ثابت
بودجه ثابت بر اساس ظرفیت یک شرکت، سازمان یا ارگان تنظیم می‌شود و در طول یک بازه زمانی مشخص میزان ثابتی است. این بودجه یک ایراد اساسی دارد و آن هم این است که اگر در شرایط موجود تغییری ایجاد شود، قابل تغییر نیست و کسری بودجه یکی از عواقب این نوع بودجه‌بندی است.
بودجه متغیر (انعطاف‌پذیر)
بودجه متغیر در بین شرکت‌ها بیشتر کاربرد دارد و به تناسب موقعیت و زمان و تغییر شرایط، می‌توان آن را کم و زیاد کرد و انعطاف‌پذیر است.
روش‌های اصولی و کارآمد بودجه بندی چیست
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بودجه‌بندی فقط مختص شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها نیست و افراد برای مدیریت درآمد و پیش‌بینی هزینه‌ها و پس‌انداز کردن پول می‌توانند بودجه‌بندی کنند. می‌توان برای یک سفر، خرید یک وسیله ضروری، رفع نیاز در دوران اضطرار و حتی دوران بازنشستگی، بودجه‌بندی کرد. حالا که می‌دانید بودجه‌بندی چیست، بهتر است بهترین روش بودجه‌بندی را هم یاد بگیرید تا بتوانید آینده مالی بهتری برای خود رقم بزنید.
۱. درآمد متوسط خود را مشخص کنید
برآورد میزان متوسط درآمد ماهانه یکی از مهم‌ترین فاکتورهای بودجه‌بندی درست است. حقوق یا دستمزد نهایی، خالص پرداختی یا درآمد خالص شماست و همان مبلغی است که باید برای بودجه‌بندی از آن استفاده کنید. مبلغی که از درآمد خالصتان پس‌انداز می‌کنید، می‌تواند به درآمد کلی شما اضافه کند یا اگر روزی منبع درآمدتان قطع شد، می‌توانید از این پول استفاده کنید.
۲. هزینه‌های خود را مشخص کنید
در پاسخ به سوال بودجه بندی چیست گفتیم بودجه‌بندی مدیریت میزان دخل و خرج یا همان درآمد و هزینه‌هاست. بعد از اینکه مقدار خالص درآمدتان مشخص شد، باید هزینه‌های ثابت خود را در یک بازه زمانی خاص، مشخص کنید. مشخص کردن هزینه‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها، بهترین کار برای بودجه‌بندی درست و اصولی است.
۳. هزینه‌های ثابت و متغیر را مشخص کنید
در این مرحله هم می‌دانید بودجه بندی چیست هم می‌دانید هزینه‌های کلی زندگی شما در یک بازه زمانی مشخص چقدر است. حالا وقت آن رسیده هزینه‌ها را به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم کنید و احتمالا می‌توانید حدس بزنید که هزینه‌های ثابت اولویت بیشتری دارند و هزینه‌های متغیر ممکن است اضطراری یا غیر قابل پیش‌بینی باشند. اجاره خانه، شارژ ساختمان، هزینه بنزین، اقساط یا مواردی از این قبیل، هزینه‌های ثابت هستند و هزینه‌هایی از جمله ایاب و ذهاب، مواد غذایی، سرگرمی و تفریح، درمانی، تولد و غیره، هزینه‌های متغیر به حساب می‌آیند.
۴. بین درآمد و هزینه تناسب ایجاد کنید
با یک حساب سرانگشتی می‌توان متوجه شد چقدر درآمد دارید و چقدر صرف هزینه‌های ثابت و متغیر می‌کنید. اگر درآمدتان از هزینه‌ها بالاتر است، می‌توانید به بودجه‌بندی امیدوار باشید و مبلغی که اضافه مانده را پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری کنید. اما اگر هزینه‌هایتان از درآمدتان بیشتر است، باید سبک زندگی خود را تغییر دهید و صرفه‌جویی کنید. پیدا کردن هزینه‌های متغیر غیرضروری و حذف آن‌ها می‌تواند کمک کند دخل و خرجتان تناسب بهتری داشته باشد.
۵. برای بودجه بندی یک هدف مشخص تعیین کنید
برای انجام هر کاری باید هدف داشت! بودجه‌بندی هم یکی از کارهایی است که حتما انگیزه و هدفی پشت آن است. البته هر چه هدف بزرگ‌تر و والاتر باشد، بودجه‌بندی با انگیزه و دقت بیشتری انجام می‌شود. به همین دلیل بهتر است فهرستی تهیه کنید و اهداف مالی یا وسایلی که دوست دارید بخرید یا لازم است بخرید، در آن بنویسید. بعضی اهداف بلندمدت و بعضی دیگر کوتاه‌مدت هستند. بودجه‌بندی برای اهداف بلندمدت مثل بیمه عمر یا بازنشستگی، نیازمند زمان و محاسبه دقیق‌تر است و یک برنامه‌ریزی بلندمدت به حساب می‌آید.
۶. بودجه بندی را با استفاده از تقسیمات درصدی انجام دهید
یکی دیگر از راه‌های مفید برای بودجه بندی استفاده از تقسیمات درصدی است. این درصدها معمولا به صورت ۲۰، ۳۰ و ۵۰ درصد است. با استفاده از این روش می‌توانید حقوقتان را به درصد‌هایی که گفتیم تقسیم کنید و برای هزینه‌های ثابت، هزینه‌های متغیر و پس‌انداز از آن استفاده کنید. به این ترتیب به روش زیر عمل کنید:
- فقط ۵۰ درصد از حقوقتان را به هزینه‌های اساسی اختصاص دهید و نه بیشتر.
- فقط ۳۰ درصد از حقوقتان را به هزینه‌های غیرضروری اختصاص دهید و نه بیشتر.
- حداقل ۲۰ درصد حقوقتان را پس‌انداز کنید تا برای بازپرداخت اقساط یا بدهی‌ها از آن استفاده کنید.
البته این درصدها قطعی نیست و می‌توانید روی درصدهای دیگر مثل ۳۵،۳۰،۳۵ یا ۳۵،۳۵،۴۰ یا حتی ۵۰،۲۵،۲۵ هم مانور دهید.
نتیجه‌گیری
با دانستن اینکه بودجه بندی چیست و چه فوایدی دارد، باید بتوانید با روش‌های ساده و در عین حال کاربردی، برای اهداف مالی و زندگی اقتصادی بهتر تلاش کنید. البته فقط بودجه‌بندی مهم نیست و مسئله مهم‌تر این است که به آن پایبند بمانید. برای متعهد بودن به بودجه‌بندی، چه در زندگی فردی و چه در شرکت یا سازمان یا دولت، باید روش‌های مناسب با شرایط انتخاب شود و میزان بودجه اختصاص داده شده ترجیحا متغیر و منعطف باشد و طبق نیازهای ثابت و همچنین غیرقابل پیش‌بینی تنظیم شود.
ارسال نظر