علم اقتصاد چیست؟ | مفاهیم اساسی علم اقتصاد
علم اقتصاد، مطالعه‌ی تولید، توزیع و مصرف دارایی در جامعه است. اقتصاد شاخه‌ای از علوم اجتماعی است که به مطالعه‌ی رفتار مردم و چگونگی استفاده‌ی آن‌ها از منابع محدودی که در اختیار دارند می‌پردازد؛ مثلا مطالعه‌ی این که افراد چه محصولات و کالاهایی را خریداری می‌کنند، در علم اقتصاد جای دارد. مطالعه‌ی این علم می‌تواند اطلاعات مفیدی در جهت بهبود تصمیم‌گیری‌های روزمره به ما بدهد. در ادامه با تعریف علم اقتصاد و تقسیم‌بندی‌های آن، و برخی از مفاهیم اساسی علم اقتصاد آشنا خواهید شد.
تعریف علم اقتصاد
اقتصاد، مطالعه‌ی انتخاب‌ها است. بعضی افراد تصور می‌کنند علم اقتصاد کاملا مربوط به پول و سرمایه است؛ اما اقتصاد بسیار گسترده‌تر از این است. مطالعه‌ی اقتصاد به معنای بررسی چگونگی استفاده‌ی افراد از منابع است، و پول یکی از انواع منابع موجود است. در عمل، منابع می‌توانند هر چیزی را، از زمان گرفته تا دانش و امکانات و ابزار، احاطه کنند.
از طرفی مفهوم کمیابی نیز عامل مهم دیگری در اقتصاد است. این منابع، هر چقدر هم که گسترده باشند، محدود هستند. این محدودیت‌ها، عامل مهم تعیین‌کننده‌ی انتخاب‌های مردم و جامعه هستند. این تصمیمات، نتیجه‌ی جنگ دائمی بین نیازهای نامحدود و منابع محدود هستند.
بسیاری افراد مطالعه‌ی علم اقتصاد را به دو بخش کلی تقسیم می‌کنند: اقتصاد خرد و اقتصاد کلان.
انواع اقتصاد: اقتصاد خرد
اقتصاد خرد، در تعریف، به معنای مطالعه‌ی علم اقتصاد در واحدهای کوچک اقتصادی، مثل یک یا چند مصرف‌کننده، یک شرکت، یا بازار یک کالای خاص است. اقتصاد خرد، شامل مطالعه‌ی تصمیمات افراد یا گروه‌ها، عوامل موثر بر آن تصمیم‌ها، و چگونگی تاثیرگذاری این تصمیمات بر دیگران می‌شود.
اقتصاد خرد با تصمیمات اقتصادی در سطح پایین و خرد سر و کار دارد. از این نقطه نظر، گاهی اقتصاد خرد را نقطه‌ی شروع مطالعه‌ی اقتصاد کلان می‌دانند. خرد به معنای کوچک است و اقتصاد خرد به معنای بررسی اقتصاد در واحدهای کوچک می‌باشد. این شاخه از علم اقتصاد با موارد زیر سر و کار دارد:
- بررسی تصمیم‌گیری‌های مصرف‌کنندگان و به حداکثر رساندن مطلوبیت
- بررسی تولیدات شرکت‌ها و به حداکثر رساندن سود
- ایجاد تعادل در بازار
- تاثیر قانون‌گذاری‌های دولتی بر هر بازار
- بررسی اثرات جانبی بازارها
در اقتصاد خرد، رفتار یک بازار خاص را بررسی می‌کنیم؛ مثل بازار میوه‌ی پرتقال و بازار گوشی موبایل، و نه بازارهای جامعی مثل بازار تولیدات، یا بازار الکترونیک.
انواع اقتصاد: اقتصاد کلان
اقتصاد کلان هم مسئله‌های مشابهی را بررسی می‌کند، اما مقیاس بررسی آن بزرگ‌تر است. مطالعه‌ی اقتصاد کلان، با مجموع کل تصمیمات اخذ شده توسط همه‌ی افراد یک جامعه سر و کار دارد؛ مثلا بررسی این که ایجاد تغییری در نرخ بهره، چه تاثیری بر پس‌انداز ملی خواهد داشت. این شاخه از اقتصاد چگونگی تقسیم منابعی مانند نیروی کار، زمین و سرمایه را توسط جوامع زیر نظر دارد.
اقتصاد کلان را می‌توان به عنوان چشم‌انداز کلی‌تر علم اقتصاد در نظر گرفت. بجای تمرکز بر بازارهای خاص، اقتصاد کلان تولید و مصرف‌های انبوه را در یک جامعه بررسی می‌کند. موضوعات مطالعه‌ی اقتصاد کلان شامل موارد زیر می‌شوند:
- تاثیر مالیات بر قیمت‌ها
- عوامل فراز و نشیب‌های اقتصادی
- تاثیر سیاست‌های پولی و مالیاتی بر سلامت اقتصادی
- عوامل و روند تعیین نرخ بهره
- عوامل موثر بر سرعت رشد اقتصادی
مفاهیم اساسی علم اقتصاد: عرضه و تقاضا
یکی از مفاهیم اساسی علم اقتصاد عرضه و تقاضا است. تقاضا به معنای میزان کالا یا خدماتی است که مصرف‌کنندگان مایل به خریداری آن‌ها هستند. عرضه نیز میزان کالا یا خدماتی است که فروشندگان ارائه می‌دهند است. بنابراین تعیین کننده‌ی قیمت نهایی محصولات، کشمکش‌های بین میزان عرضه و تقاضا است.
با فرض ثابت بودن بقیه‌ی شرایط، با بالا رفتن قیمت، عرضه بیشتر می‌شود. همچنین با کم شدن قیمت، تقاضا بالا می‌رود. اولی قانون عرضه است و دومی قانون تقاضا.
در حالت تعادل پایدار بین عرضه و تقاضا، اقتصادی کارآمد خواهیم داشت. کالای تامین‌کنندگان به فروش می‌رسد و مصرف‌کنندگان کالای مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند. اما نقطه‌ی تعادل عرضه و تقاضا دائما در حال نوسان است و ماندن در حالت تعادل اقتصادی بسیار دشوار است.
نمودار عرضه (supply) و تقاضا (demand). نقطه‌ی برخورد این دو نمودار، نقطه‌ی تعادل است.
مفاهیم اساسی علم اقتصاد: هزینه‌ی فرصت، بهره‌وری و کمیابی
هزینه‌ی فرصت: یکی از مفاهیم اساسی علم اقتصاد، هزینه‌ی فرصت (opportunity cost) است. زمانی که از بین چند انتخاب متفاوت یکی را برمی‌گزینیم، هزینه‌ی فرصت معادل هزینه‌های ناشی از رد کردن بهترین گزینه‌ی ممکن است. مثلا اگر فردی بجای شرکت در کلاس فیزیک، به بازی‌های کامپیوتری بپردازد، هزینه‌ی فرصت این انتخاب، ریسک متوجه نشدن درس‌های آینده و رد شدن در درس خواهد بود.
بهره‌وری: در علم اقتصاد، بهره‌وری اقتصادی میزان کالا یا خدمات تولیدی با حداقل میزان اتلاف است؛ در این حالت تولید بیشینه می‌شود. معمولا توانایی فنی افراد، حد بالای بهره‌وری اقتصادی را مشخص می‌کند.
کمیابی: مفهوم کمیابی کمی به فلسفه مربوط است؛ انسان‌ها خواسته‌های نامحدودی دارند، اما منابع در دسترس و ابزار تولیدی محدود هستند. بنابراین باید بهینه‌ترین روش‌های ممکن برای استفاده از منابع گوناگون پیدا کرد.
کار اقتصاددان‌ها چیست؟
به صورت کلی، برخی وظایف اقتصاددان‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- انجام کارهای تحقیقاتی در حوزه‌ی اقتصاد
- دنبال کردن روند اقتصادی
- جمع‌آوری و آنالیز داده‌ها
- توسعه‌ی نظریه‌های اقتصادی
اقتصاددان‌ها در کارهای تجاری، دولتی، و دانشگاهی فعالیت می‌کنند. تمرکز یک اقتصاددان ممکن است بر موضوع خاصی مثل تورم یا نرخ بهره باشد، یا این که رویکرد جامع‌تری را دنبال کند. به دلیل توانایی حل مسائل اقتصادی، اقتصاددان‌ها می‌توانند به عنوان مشاوران کسب و کارهای غیردولتی و آژانس‌های دولتی فعالیت کنند.
برخی اقتصاددان‌ها به صورت عمده به تحقیقات و کارهای تئوری می‌پردازند و بیشتر زمان خود را صرف تحلیل مدل‌های ریاضی برای کشف نظریه‌های جدید اقتصادی می‌کنند. برخی نیز علاوه بر فعالیت‌های تحقیقاتی، به تدریس علم اقتصاد در دانشگاه‌ها می‌پردازند تا از این راه نسل جدید متفکران علم اقتصاد را پرورش دهند.
منبع: THOUGHTCO
ارسال نظر