شماره شبا چیست؟ چگونه شماره شبا بگیریم (معرفی تمام روش‌ها)

سارا رنجبران در مفاهیم بانکی ۱۴۰۲/۰۹/۲۲

از ابتدای فعالیت بانک‌ها تا به همین حالا، هر بانکی از استاندارد خودش برای ایجاد شماره حساب استفاده می‌کند. مثلاً ممکن است یک بانک شماره حساب‌هایش را با اعداد 10 رقمی ایجاد کند و بانک دیگری از اعداد 15 رقمی استفاده کند.

تا قبل از سال 1385 همه‌چیز خوب بود؛ ولی با اینترنتی شدن فرایندهای بانکی، این تفاوت در ساختار شماره حساب‌ها، ناهماهنگی‌های زیادی را ایجاد کرد. بانک مرکزی در نهایت تصمیم گرفت تا یک فرمت یکپارچه را ایجاد کند که جابه‌جایی پول در بین بانک‌های کشور راحت‌تر شده و احتمال خطا هم کاهش پیدا کند. اینجا بود که شماره شبا متولد شد.

شماره شبا چیست؟

واژه «شبا»، از حروف اول عبارت «شناسه حساب بانکی ایرانیان» گرفته شده است. شماره شبا یک شماره 24 رقمی است که بر مبنای استانداردهای جهانی (ISO-13616) طراحی شده است.

این شماره با هدف ایجاد استاندارد در مبادلات بین بانکی و بین‌المللی ایجاد شده است و تمام حساب‌های بانکی، حتماً یک شماره شبا هم دارند.

تابه‌حال دقت کرده‌اید که وقتی می‌خواهید مبلغی را با استفاده از شماره کارت جابه‌جا کنید، باید اطلاعاتی مثل رمز پویا، تاریخ انقضا و CVV2 کارتتان را هم وارد کنید؟ اما برای استفاده از شماره شبا برای جابه‌جایی پول، به هیچ اطلاعات دیگری نیاز نیست و تمام اطلاعات لازم در 24 رقم شماره شبا درج می‌شوند. به همین دلیل انتقال پول از طریق شبا بسیار راحت است.

ساختار شماره شبا چگونه است؟

هر شماره شبا 26 کاراکتر (حرف و عدد) دارد که دو کاراکتر ابتدایی حتماً IR است. این ساختار از اجزای زیر تشکیل شده است:

دو حرف اول (IR) کد کشور ایران هستند.

دو رقم بعدی شناسه کنترل درستی ساختار (Check Digit) هستند.

سه رقم بعدی به بانک اختصاص دارند. مثلاً اگر کارتتان متعلق به بانک ملت باشد، 012 را در شماره شبا مشاهده خواهید کرد. این هم کد سایر بانک‌های ایران:

نام بانک	کد
بانک مرکزی	010
بانک صنعت و معدن	011
بانک ملت	012
بانک رفاه	013
بانک مسکن	014
بانک سپه	015
بانک کشاورزی	016
بانک ملّی ایران	017
بانک تجارت	018
بانک صادرات ایران	019
بانک توسعه صادرات ایران	020
پست بانک ایران	021
موسسه اعتباری توسعه	051
بانک کارآفرین	053
بانک پارسیان	054
بانک اقتصاد نوین	055
بانک سامان	056
بانک پاسارگاد	057
بانک سرمایه	058

عدد بعدی، نوع حساب را نشان می‌دهد. عدد صفر (0) متعلق به حساب‌های سپرده بانکی و عدد یک متعلق به حساب‌های تسهیلات بانکی است.

18 رقم باقی‌مانده هم مربوط به شماره حساب بانکی هستند. اگر شماره حساب کوتاه باشد، این کوتاهی با گذاشتن صفر در ابتدای آن جبران می‌شود تا فرم استاندارد شماره شبا بهم نخورد.

IBAN چیست و چه ارتباطی به شماره شبا دارد؟

IBAN  از حروف اول عبارت«International Bank Account Number»  ایجاد شده و به معنای «شماره حساب بانکی بین‌المللی» است. این استاندارد در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورهای دنیا استفاده می‌شود. هر حساب بانکی، یک شماره IBAN دارد. مثلاً این یک شماره IBAN است:

همان‌طور که می‌بینید این ساختار شباهت زیادی به ساختار شماره شبا دارد. در اصل شماره شبا طبق ضوابط IBAN ایجاد شده است.

مزایای شماره شبا

اصلی‌ترین مزیت شماره شبا، قابلیت انتقال وجه در مبالغ بالا است. همان‌طور که در مطلب معرفی حواله پایا و حواله ساتنا گفتیم، این سیستم‌های انتقال وجه بین بانکی با استفاده از شماره شبا فعالیت می‌کنند.

این‌ها هم سایر مزیت‌های استفاده از شماره شبا هستند:

• امکان پیداکردن شماره حساب از روی شماره شبا
• امکان جابه‌جایی وجه بدون نیاز به جزئیات بیشتر مثل رمز پویا، کد شعبه و غیره
• کاهش خطا در انتقال وجه
• قابلیت جابه‌جایی مبالغ بالای 15 میلیون تومان بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک
• کارمزد انتقال وجه با شماره شبا پایین‌تر است

تفاوت شماره حساب و شماره شبا و شماره کارت

	شماره حساب	شماره شبا	شماره کارت
تعداد ارقام	متغیر	24	16
نوع حساب	هر نوع حسابی	هر نوع حسابی	حساب کوتاه‌مدت
مناسب برای انتقال وجه	درون بانکی	بین بانکی	بین بانکی و درون بانکی
محدودیت سقف انتقال وجه	–	تا 200 میلیون تومان به ازای هر تراکنش	در حال حاضر 10 میلیون تومان
تاریخ انقضا	–	–	دارد

شماره حساب نوعی شماره شناسایی کاربران در بانک است که به انواع حساب‌های حقیقی و حقوقی و سپرده‌ها تعلق می‌گیرد. می‌توانید برای انتقال وجه در حساب‌های یک بانک از آن استفاده کنید.

شماره شبا، یک شماره 24 رقمی است که برای انتقال وجه بین بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

و شماره کارت یک شماره 16 رقمی است که فقط برای سپرده‌های کوتاه‌مدت صادر شده و برای انتقال وجه درون یک بانک یا بین بانکی قابل استفاده است. یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های مهم، این است که شماره کارت تاریخ انقضا دارد؛ ولی شماره شبا و شماره حساب هرگز منقضی نمی‌شوند و همواره ثابت هستند.

انواع روش‌های دریافت شماره شبا

1. نحوه دریافت شماره شبا با شماره کارت

اول از همه دقت کنید که در بسیاری از بانک‌ها (مثل بانک آینده، بانک پارسیان، پاسارگاد و غیره)، شماره شبا روی کارت فیزیکی شما نوشته شده است. پس در قدم اول کارت را بررسی کنید.

اگر شماره شبا روی کارت نوشته نشده بود، باید به سراغ روش‌هایی برویم که در مطلب «آموزش تصویری تبدیل شماره کارت به شماره شبا» توضیح دادیم. مثلاً وب‌سایت استعلام را باز کنید و گزینه «کارت به شبا» را انتخاب کنید. بعد شماره کارتتان را وارد کنید و دکمه‌ی «محاسبه کن» را بزنید تا شماره شبا را به شما نشان دهد.

2. تبدیل شماره حساب به شماره شبا

برای دریافت شبا با استفاده از شماره حساب می‌توانید از وب‌سایت استعلام استفاده کنید. این بار گزینه «حساب به شبا» را انتخاب کنید. بعد شماره حساب را وارد کنید و دکمه‌ی «محاسبه کن» را بزنید تا شماره شبا را به شما نشان دهد.

3. نحوه گرفتن شماره شبا از طریق عابر بانک

چگونه از عابربانک شماره شبا بگیریم؟ این یکی از متداول‌ترین سوالات کاربران ما است. در این روش حتماً باید به یکی از شعبه‌های بانک خودتان مراجعه کنید. مثلاً اگر حسابتان در بانک ملت است، به شعبه‌ی بانک ملت مراجعه کنید و از عابر بانک این شعبه استفاده کنید.

کارتتان را وارد کرده و پس از واردکردن رمز آن، گزینه‌ها را به‌دقت بخوانید. یکی از گزینه‌ها مربوط به دریافت اطلاعات حساب است. این گزینه را انتخاب کنید و سپس شماره شبا را پیدا کنید. گزینه چاپ شماره شبا را بزنید تا شماره شبای حسابتان روی رسید چاپ شود.

4. مراجعه حضوری به بانک

اگر هیچ‌کدام از روش‌های بالا را دوست ندارید، می‌توانید به نزدیک‌ترین شعبه بانک مراجعه کنید و با گفتن شماره حساب یا شماره کارت خودتان، از متصدی بانک بخواهید که شماره شبا را به شما بگوید.

به‌علاوه اگر حسابتان قدیمی باشد و دفترچه حساب چاپی داشته باشید، شماره شبا را در اولین برگ از این دفترچه‌ها هم پیدا می‌کنید.

کلام پایانی

شماره شبا یک شناسه‌ی 24 رقمی است که برای استانداردسازی فرایندهای بانکی در ایران ایجاد شده است. تمام حساب‌های بانکی یک شماره شبا دارند. می‌توانید از این شماره برای انتقال وجه در مبالغ بالا (15 الی 200 میلیون تومان) استفاده کنید. پیداکردن شماره شبا هم کار سختی نیست. می‌توانید شماره کارت یا شماره حساب را به شماره شبا تبدیل کنید. یا حتی ممکن است که این شماره روی کارت بانکی‌تان درج شده باشد. از عابر بانک هم می‌توانید شماره شبا را دریافت کنید.

سوالات متداول