کراودفاندینگ چیست؟ | تامین مالی جمعی (crowdfunding)

تیم محتوایی پی‌پینگ در فین تک ۱۴۰۲/۱۱/۳۰

کراودفاندینگ یا تامین مالی جمعی، روشی است که مردم، کسب و کارها و خیریه‌ها می‌توانند با استفاده از آن بودجه‌ی مورد نیاز خود را تامین کنند. در کراودفاندینگ، افراد یا سازمان‌هایی مبلغی را بر روی پروژه‌های دیگران سرمایه‌گذاری می‌کنند و در ازای آن سود یا پاداشی را دریافت می‌کنند. از این جهت که همیشه امکان شکست خوردن پروژه وجود دارد، سرمایه‌گذاری به این روش می‌تواند پرخطر باشد.

مزیت اصلی کراودفاندینگ نسبت به روش‌های سنتی تامین مالی، مثل مراسم گل‌ریزان، این است که کراودفاندینگ به صورت پرداخت آنلاین انجام می‌پذیرد. شبکه‌ی اینترنت این امکان را به افراد می‌دهد که از هر جایی که هستند بتوانند از پروژه‌ها حمایت کنند و بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

کراودفاندینگ چیست؟

کراودفاندینگ (Crowdfunding) به معنای جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک عده‌ی زیادی از افراد، برای تامین بودجه‌ی یک کسب و کار یا پروژه [MA1] است.

در گذشته اگر کسی قصد تامین بودجه‌ی یک کسب و کار یا پروژه را داشت، باید از طریق افراد معدودی، سرمایه‌های بزرگی را جمع می‌کرد. به دلیل این که کراودفاندینگ به صورت آنلاین انجام می‌پذیرد، افراد می‌توانند به آسانی با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های کراودفاندینگ هزاران سرمایه‌گذار را برای پروژه‌های خود پیدا کنند.

اولین کراودفاندینگ آنلاین

اولین کراودفاندینگ آنلاین در سال ۱۹۹۷ توسط یک گروه موسیقی انگلیسی به نام Marillion انجام شد. این گروه که بودجه‌ی لازم برای برگزاری تور کنسرت‌های خود را نداشت، توانست به صورت آنلاین مبلغ ۶۰ هزار دلار را از طرف طرفدارانش جمع‌آوری کند. این اتفاق منجر به شکل‌گیری و رشد قابل توجه وب‌سایت‌های کراودفاندینگ شد و تا کنون تامین مالی صدها هزار پروژه از طریق این روش صورت گرفته است.

روش‌های کراودفاندینگ

به طور کلی، چهار روش اصلی جمع‌آوری سرمایه از طریق کراودفاندیگ وجود دارد:

کراودفاندینگ بر مبنای سرمایه‌گذاری: در این روش، افراد بر روی کسب و کارها و پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و در ازای آن بخشی از سهام آن شرکت را دریافت می‌کنند. اگر پروژه موفق شود، ارزش سهام بالا می‌رود و اگر شکست بخورد، ارزش آن افت می‌کند.

کراودفاندینگ اهدا محور: افراد برای حمایت از کسب و کارها مبلغی را به آن‌ها اهدا می‌کنند. این روش عموما برای پروژه‌های خیریه و کمک‌رسانی به نیازمندان استفاده می‌شود و عموما مبلغ هدف آن پایین‌تر از بقیه‌ی روش‌ها است.

کراودفاندینگ پاداش محور: افراد در ازای حمایت مالی، پاداشی مرتبط با پروژه یا کسب و کاری که از آن حمایت کرده‌اند، دریافت می‌کنند؛ برای مثال در پروژه‌های مبتنی بر کالا، ممکن است حمایت‌کنندگان، کالا را به صورت رایگان دریافت کنند.

کراودفاندینگ وام محور: افراد مبلغی را به عنوان وام به کسب و کارها پرداخت می‌کنند و در آینده با سودی مشخص پول خود را دریافت می‌کنند. البته این روش در ایران ممنوع شده است.

طرز کار وب‌سایت‌های کراودفاندینگ چگونه است؟

اگر به یک سایت کراود فاندینگ مراجعه کنید، می‌توانید یک دید کلی نسبت به این نوع پروژه‌ها پیدا کنید. Kickstarter و Indiegogo برخی سایت‌های مشهور کراودفاندینگ هستند. در سال‌های اخیر تعدادی سایت ایرانی کراود فاندینگ نیز به وجود آمده است. معمولا وب‌سایت‌های کراودفاندینگ درصدی از مبلغ جمع‌آوری شده در هر پروژه را به عنوان کارمزد دریافت می‌کنند.

اگر قصد دارید از پروژه‌ای حمایت کنید، در صفحه‌ی مربوط به آن می‌توانید اطلاعاتی را در مورد آن مشاهده کنید. این اطلاعات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• میزان بودجه‌ی مورد نیاز
• میزان بودجه‌ی تامین شده
• این که این پول صرف چه چیزی می‌شود
• مدت زمان جمع‌آوری سرمایه
• تعداد افرادی که تا کنون سرمایه‌گذاری کرده‌اند
• آن‌چه در ازای سرمایه‌گذاری دریافت خواهید کرد (مثلا بخشی از سهام آن شرکت)

ریسک‌های سرمایه‌گذاری به روش کراودفاندینگ چیست؟

سرمایه‌گذاری به روش کراودفاندینگ می‌تواند ریسک‌های زیادی را به همراه خود داشته باشد؛ چرا که این سرمایه‌گذاری عموما بر روی کسب و کارهای جوان انجام می‌شود و احتمال موفقیت آن‌ها کم است.

برخی ریسک‌های اصلی سرمایه‌گذاری به روش کراودفاندینگ شامل موارد زیر می‌شود:

ورشکست شدن کسب و کار: بسیاری از کسب و کارها، در سال‌های اول شروع به کار خود ورشکست می‌شوند؛ بنابراین ممکن است کل پول خود را از دست بدهید.

حتمی نبودن بازگشت سرمایه: در کراودفاندینگ‌های سرمایه‌محور، امکان این وجود دارد که ارزش سهام آن شرکت پایین بیاید و سرمایه‌ی شما کاهش پیدا کند.

دشوار بودن فروش سهام: معمولا این سهام‌ها خارج از جدول بورس هستند، بنابراین فروش آن‌ها نسبت به سهام شرکت‌هایی که در بازار بورس هستند دشوارتر است.