psp چیست؟ راهنمای جامع آشنایی با درگاه پرداخت pspهای ایرانی و نحوه انتخاب

سارا رنجبران در درگاه پرداخت ۱۴۰۲/۰۹/۲۹

به نظرتان مهم‌ترین نیاز کسب‌وکارهایی به‌صورت آنلاین می‌فروشند، چیست؟ مکانی برای عرضه‌ی محصول (مثل اینستاگرام یا وب‌سایت)؟ پشتیبانی درست؟ سیستم مدیریت سفارش‌ها؟ …؟

چقدر طول می‌کشد در لیست جواب‌هایتان به «سیستمی برای جابه‌جایی پول و ثبت تراکنش‌های مالی» برسید؟ به نظرتان سریع، آسان و امن بودن این سیستم، چقدر اهمیت دارد؟

pspها و پرداخت‌یارها اینجا وارد داستان می‌شوند. البته در این بخش بیشتر قرار است درباره‌ی pspها (درگاه‌های پرداخت مستقیم) صحبت کنیم.

معنی psp

PSP مخفف عبارت Payment Service Provider است که می‌توانیم آن را «شرکت ارائه‌دهنده‌ی خدمات پرداخت الکترونیک» ترجمه کنیم. PSPها شرکت‌های ثالثی هستند که فرایند دریافت پول از مشتریان را برای کسب‌وکارهای آنلاین مدیریت می‌کنند.

در واقع شرکت‌های پرداخت الکترونیک (که از بزرگ‌ترین شرکت‌های حوزه پولی و مالی کشور هستند)، واسطی بین کسب‌وکارها و موسسه‌ی مالی (بانک‌ها) بوده و در فرایندهای تبادل پول دخالت دارند. این شرکت‌های پرداخت الکترونیک، فرایند خرید کالا و جابه‌جایی دیجیتالی پول را ممکن می‌کنند.

 

اهمیت PSP

بگذارید این‌طور بگویم: تجارت الکترونیک (e-commerce) بدون پرداخت اینترنتی از کار می‌افتد. هر شرکتی که به‌نوعی با پرداخت‌های آنلاین از طریق کانال‌های دیجیتال سروکار داشته باشد، به سیستمی برای مدیریت پرداخت‌ها نیاز دارد.

چه بحث شرکت‌های PSP باشد و چه بحث پرداخت‌یارها، این شرکت‌ها فرایند انتقال پول را ساده‌سازی کرده، امنیت را بالا می‌برند و نرخ کلاهبرداری را به کمترین میزان ممکن می‌رسانند. به‌علاوه خدمات جانبی بسیاری را هم به مشتری‌هایشان ارائه می‌کنند.

خدمات pspها | وظایف شرکت‌های psp چیست؟

اصلی‌ترین خدمات یک شرکت ارائه دهنده درگاه پرداخت مستقیم، مدیریت تبادلات مالی اینترنتی و ارائه راهکار برای پرداخت‌های الکترونیکی است. اما موارد زیر هم بخشی از خدمات این شرکت‌ها محسوب می‌شوند:

• ارائه دستگاه پوز
• ارائه درگاه پرداخت اینترنتی (ipg)
• ارائه اپلیکیشن پرداخت
• شناسایی هرگونه کلاهبرداری و فیشینگ و جلوگیری از آن‌ها
• مدیریت داده‌های مالی
• مدیریت مبادلات مالی و بانکی (معمولا بر اساس پول رایج کشور)
• مدیریت مسائل مرتبط با تراکنش از طریق کارت‌های بانکی، کارت‌های اعتباری (credit card)، کیف‌پول‌های دیجیتال (که دو مورد آخر هنوز در سیستم بانکی ایران رایج نیستند.)

 

آیا pspها در سال 1402 کارمزد دریافت می‌کنند؟ مبلغ کارمزد شرکت‌های PSP چقدر است؟

درآمد درگاه پرداخت‌های PSP از طریق دریافت کارمزد تامین می‌شود. تا قبل از 4 تیر ماه 1402، این کارمزد توسط بانک مرکزی پرداخت می‌شد و از این تاریخ به بعد، کارمزدها از مبالغ تراکنش پذیرنده‌ها تامین می‌شود.
مبلغ کارمزد برای تراکنش‌های کمتر از 6/000/000 ریال، مبلغ 1/200 ریال است. برای تراکنش‌های با مبلغ بالاتر هم نرخ 0/0002 تراکنش (تا سقف 40/000 ریال) به عنوان کارمزد کسر می‌شود.

آیا PSPها جز بانک‌ها هستند؟

نه لزوماً.

بخشی از pspهای ایرانی مستقیما توسط بانک‌های رسمی کشور ارائه می‌شوند و برخی نه (در ادامه‌ی مقاله این موضوع را بیشتر بررسی می‌کنیم). در کل، شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات مالی هم می‌توانند مجوزهای سامانه شاپرک را بگیرند و PSP ارائه کنند.

نکته: در حال حاضر فقط 6 بانک از بانک‌های رسمی ایران، خدمات PSP ارائه می‌کنند.

 

چرا ارائه درگاه پرداخت مستقیم، جز خدمات رسمی بانک‌ها نیست؟

چون راهکارهای پرداخت الکترونیکی، جز خدمات اصلی بانک‌ها نیست. بانک‌ها برای ارائه خدمات سنتی به مردم (مثل افتتاح حساب و سپرده، خدمات کارت بانکی، وام، تسهیلات و غیره) تأسیس می‌شوند و ملزم به ارائه خدمات دیجیتال نیستند.

به همین دلیل است که تنها بعضی از بانک‌ها خدمات پرداخت دیجیتال را برای مشتری‌هایشان ارائه می‌کنند. و این کار بیشتر از طریق شرکت‌های پرداخت الکترونیک انجام می‌شود، نه مستقیما از طریق بانک.

رابطه pspها و شاپرک چگونه است؟

برای توضیح روند فعالیت شاپرک، مطالب جداگانه‌ای آماده کرده‌ایم که تکرارشان در اینجا، ما را از موضوع اصلی‌مان خارج می‌کند. فعلاً کافی است بدانید که شاپرک، خلا بین نظام بانکی و pspها را پر کرده و نظام هوشمند و شفافی را ایجاد می‌کند که pspها و پرداخت‌یارها در آن فعالیت می‌کنند.

دراصل شاپرک بر فعالیت این شرکت‌ها نظارت دارد و قوانین و مقررات این حوزه را تصویب می‌کند. هیچ‌کدام از Pspها نمی‌توانند بدون دریافت مجوز از شاپرک، فعالیتشان را شروع کنند.

تاریخچه PSPها

داستان از شروع فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی شروع می‌شود. این کسب‌وکارها به سیستمی برای مدیریت پرداخت آنلاین نیاز دارند. شاید فکر کنید که سیستم کارت به کارت، برایشان کفایت می‌کند (همان طور که امروز هم خیلی از آنلاین‌شاپ‌های اینستاگرامی شماره کارتشان را به مشتری‌ها می‌دهند)؛ ولی کسب‌وکارهای بزرگی مثل دیجی‌کالا  را در نظر بگیرید که روزانه بیشتر از هزاران تراکنش دارند. مدیریت تراکنش‌های این چنینی با تمام اختلالات احتمالی، خطاها و فیش واریزی فیک، دردسرهای زیادی دارد.

به‌علاوه ارائه شماره کارت به مشتری، آنقدرها هم حرفه‌ای نیست و اگر این کار را به عنوان بخشی از فرایند خرید مشتری در سایت در نظر بگیریم، احتمال خرید موفق مشتری‌ها را کاهش می‌دهیم.

به همین دلیل شرکت‌ها به دنبال روشی برای بهینه‌سازی پرداخت‌های آنلاین از طریق کانال‌های دیجیتال بودند و این‌گونه بود که درگاه پرداخت PSPها (و پرداخت‌یارها) متولد شدند.

این سیستم‌ها جریان درآمدی قدرتمندی برای بانک‌ها هستند؛ چرا که در پاسخ به یکی از مهم‌ترین نیازهای کسب‌وکارهای امروزی ایجاد شده‌اند. درست همانطور که نئوبانک‌های امروزی، جریان درآمدی بالایی برای بانک‌ها ایجاد کرده و تا حدودی جای خدمات سنتی بانک‌ها را گرفته‌اند.

به‌علاوه ارائه‌ی خدمات PSP یک مزیت رقابتی بزرگ برای بانک‌هاست. این خدمات باعث افزایش مشتری‌های بانک شده و تجربه مشتری‌ها را هم بهبود می‌دهد.

نکته: تاریخ شروع فعالیت این شرکت‌ها در ایران، از مصوبه‌ی ریاست جمهوری در تاریخ 1383/03/30آغاز می‌شود. مصوبه‌ای که بر طبق آن، بانک‌های معتبر وظیفه دارند با شرکت‌های psp قرارداد بسته و تمامی خدمات پرداخت الکترونیک را از طریق این شرکت‌ها به مشتریانشان ارائه کنند.

 

مزایا و معایب psp

مزایای PSPهای ایرانی

• امنیت (البته این لزوماً به این معنی نیست که امنیت pspها از پرداخت‌یارها بالاتر است.)
• تسویه حساب روزانه
• ارتباط مستقیم با نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران

معایب PSPهای ایرانی

• فرایندهای طولانی احراز هویت
• پشتیبانی نه‌چندان مطلوب برخی از pspها
• کاغذبازی‌های طولانی
• سرعت پایین فعال‌سازی درگاه
• عدم ارائه سرویس‌های جانبی (مانند صدور فاکتور آنلاین، سیستم گزارش‌گیری پیشرفته، ارسال پیامکی و غیره)
• ارائه نکردن سیستم تسهیم وجوه
• عدم ارائه خدمات به مشتری‌هایی که وب‌سایت ندارند.
• عدم ارائه پلاگین‌ها و مستندات فنی لازم برای مشتریان از سوی برخی pspها

 

لیست PSPها در ایران

در حال حاضر 12 درگاه پرداخت مستقیم در ایران فعال هستند که همگی خدمات یکسانی را به مشتری‌هایشان ارائه می‌کنند. برخی از این PSPها به عنوان زیرمجموعه‌ای از بانک‌های رسمی کشور تاسیس شده‌اند و برخی دیگر به بانک‌ها وابسته نیستند.

بیایید در این بخش معرفی کوتاهی داشته باشیم تا در مقالات بعدی هر PSP را مفصل‌تر بررسی کنیم.

 

نام شرکت	بانک مرجع	سال تاسیس1	خدمات
به پرداخت ملت	ملت	1384	اپلیکیشن سکه، پایانه‌های فروشگاهی، دستگاه کارت‌خوان (POS)، شبکه اینترنت، موبایل پوز (mPOS)، دستگاه خودپرداز (ATM)، دستگاه پایانه غیرنقدی کیوسک (Kiosk)، پوز شعبه (PINPAD)، پرداخت الکترونیکی بهای سوخت (کارت سوخت هوشمند و کیوسک)، پایانه اختصاصی صنوف، درگاه پرداخت اینترنتی (IPG)، کد دستوری ۷۴۱* و دستگاه  VTM
پرداخت الکترونیک پاسارگاد	پاسارگاد	1384	خدمات این psp حول سه محور اصلی پایانه اینترنتی، پایانه فروشگاهی و کارت بانکی خلاصه می‌شوند
تجارت الکترونیک پارسیان	پارسیان	1379	دستگاه‌های کارت‌خوان فروشگاهی، خودپردازهای بانکی، پرداخت مجازی و صدور کارت
پرداخت الکترونیک سداد	ملی	1393	پیام‌رسان بله، تولید نرم‌افزارهای پرداخت، درگاه پرداخت اینترنتی و موبایلی و کارت‌خوان‌های فروشگاهی و متصل به سیستم
پرداخت الکترونیک سپهر	–	1386	پشتیبانی انواع دستگاه‌های کارتخوان، درگاه پرداخت اینترنتی و سامانه پرداخت موبایلی ارائه راهکارهای جامع فناوری مورد نیاز موسسات مالی، اتوماسیون‌های بانکی، واردات و فروش کارت‌های الکترونیک هوشمند و سامانه‌های امنیتی مرتبط به حوزه پرداخت
آسان پرداخت پرشین (آپ)	–	1388	اپلیکیشن آپ و کد USSD *733  ارائه عابر بانک همراه، پایانه فروش، درگاه پرداخت اینترنتی (IPG)، اپلیکیشن و کیف پول آپ، کلوپ آپ و ماژول پرداخت درون برنامه‌ای  (SDK)
الکترونیک کارت دماوند	–	1383	پایانه فروش (IPG و POS)، پرداخت اینترنتی و موبایلی، کارتخوان هوشمند و اپلیکیشن دکا
پرداخت الکترونیک سامان کیش	سامان	1383	دستگاه پوز و پذیرنده‌های اینترنتی، فعالیت در حوزه‌های IT و ارائه خدمات تجارت الکترونیک، راهکارهای نوین پرداخت و پرداخت موبایلی
پرداخت نوین آرین	اقتصاد نوین	1385	درگاه پرداخت، دستگاه پوز، خودپرداز، کیوسک بانکی
سایان کارت	*	1379	ارائه کارت‌های هوشمند و دستگاه پوز
فن آوا کارت	–	1382	پایانه فروش، درگاه پرداخت اینترنتی، اپلیکیشن آوا همراه، سامانه نفیس
کارت اعتباری ایران کیش	–	1382	اپلیکیشن پات، کیوسک خدمات پرداخت، راهکارهای نوین پرداخت، درگاه پرداخت همراه، خدمات نرم‌افزاری موبایلی، راهکارهای نوین پرداخت و خدمات ارزش افزوده

 

نکته: بر اساس گزارش‌هایی که در مقاله‌ی «بهترین درگاه پرداخت مستقیم» مرور کردیم، شرکت‌های الکترونیک کارت دماوند و سایان کارت (امید پی)، سهم بسیار پایینی در ارائه‌ی درگاه پرداخت مستقیم دارند. و از آن‌جایی که هدف این مجموعه مقالات این است که به شما کمک کند تا درگاه پرداخت بانکی مناسبی انتخاب کنید، این دو psp را از مجموعه مقالات حذف می‌کنیم و به توضیحاتی که در همین مطلب ارائه شد، بسنده خواهیم کرد.

کلام پایانی

این هم از اولین مقاله‌ی مجموعه‌ی معرفی pspهای ایرانی. در بخش‌های بعدی، جزئیات هر psp و برخی نکات تکمیلی را با هم می‌خوانیم. برای انتقال به مقاله‌ی مد نظرتان کافی است روی یکی از لینک‌های زیر کلیک کنید.